سلام ، به مرکز کاردرمانی و حرکات اصلاحی امید نجف آباد خوش آمدید.

حرکات اصلاحی زانو ضربدری

 

زانوی ضربدری نوعی ناهنجاری زانو است که موجب می‌ شود زانو ها از راستای طبیعی خود خارج شوند و به سمت داخل چرخش پیدا کنند. افرادی که زانوهای ضربدری دارند هنگام ایستادن ، بین مچ پاهایشان 3  اینچ یا بیشتر فاصله به وجود می آید. این عارضه به این دلیل است که زانوهای آن ها به سمت داخل چرخیده است.  ژنووالگوم زانو در کودکان خردسال شایع تر است و معمولاً با رشد آنها خود به خود اصلاح می شود. اما اگر بعد از سن سه یا چهار سالگی هنوز این عارضه وجود داشت نیاز به درمان زانوی پرانتزی با حرکات اصلاحی زانو ضربدری یا سایر روش های درمان زانوی ضربدری می باشد.

حرکات اصلاحی ژنووالگوم

مرکز کاردرمانی و حرکات اصلاحی امید نجف آباد با بهره گیری از متخصصین مجرب ، با ارزیابی دقیق ، به بررسی انواع ناهنجاری های زانو و ستون فقرات  می پردازد و در صورت بروز هرگونه مشکل با کاردرمانی و حرکات اصلاحی اصلاحی زانو ضربدری در درمان به موقع این ناهنجاری ها در سنین پایین به شما کمک می کند تا در زمان کوتاه بهترین نتیجه را از درمان زانوی ضربدری به دست آورید.

 

راستای طبیعی زانو

 در شرایط ایده آل از نظر راستایی اندام تحتانی، وقتی که پا در حالت مستقیم قرار دارد، محور وزن بدن که مرکز مفصل ران را به مرکز مفصل مچ پا وصل می ‌کند، باید از مرکز زانو عبور کند.  بنابراین وزن بدن به داخل مفصل زانو منتقل و در آن جا به صورت یکسان بین دو طرف مفصل توزیع می‌ گردد. اما در ژنو واروم و ژنو والگوم زانو این اتفاق نمی افتد.

فرق زانوی ضربدری با زانوی پرانتزی

علت زانوی ضربدری

دلیل ضربدری شدن پاها، زاویه دار شدن (والگوس) استخوان ران و درشت نی نسبت به یکدیگر است که در پی انحراف ایجاد شده در مفصل زانو ایجاد می شود. بطور طبیعی زاویه والگوسی خفیفی حدود 15 درجه تحت عنوان Q در ناحیه زانو وجود دارد که افزایش بیش از حد این زاویه را زانوی ضربدری گویند. در ناهنجاری ژنووالگوم زانو و به ویژه به هنگام ایستادن و تحمل وزن زانوها نسبت به قوزک های داخلی پا به یکدیگر نزدیک تر هستند. زاویه آناتومیک طبیعی بین استخوان های ران و درشت نی در صفحه ساجیتال حدود 170 تا 175 درجه است . این زاویه را زاویه رانی – ساقی گویند، که در عارضه زانوی ایکس مقدار این زاویه کاهش می یابد.

ژنووالگوم ناشی از انحراف مفاصل مختلف اندام تحتانی است . این ناهنجاری در نتیجه چرخش خارجی ران، سوپینیشن پا و هایپراکستنشن زانو رخ می دهد. چرخش خارجی ران سبب می شود محور حرکتی فلکشن – اکستنشن زانو با صفحه فرونتال زاویه ای خلفی – داخلی بسازد، هایپر اکستنشن زانو نیز باعث نزدیک شده زانو ها به یکدیگر می شود. در این ناهنجاری استخوان درشت نی نیز به سمت داخل چرخش می یابد. در این ناهنجاری خط وزن (خط کشش ثقل) که از مرکز مفصل ران به پایین می آید نسبت به مفصل زانو به سمت خارج متمایل می شود و سبب تغییر الگوی اعمال بار حاصل از وزن بدن بر روی بخش های داخلی و خارجی مفصل زانو می گردد. به طوری که  نیروهای فشاری بر بخش های خارجی و نیروهای کششی بر بخش های داخلی مفصل زانو وارد می شوند.

 

مفاصل درگیر

مفاصل زانو، ران، مچ پا و پا و مفاصل لگنی – کمری در عارضه زانوی ضربدری درگیر هستند.

 

اثرات احتمالی

زانوی ایکس ممکن است سبب بروز برخی انحرافات وضعیتی در اندام تحتانی شود. افزایش پرونیشن پا، چرخش داخلی درشت نی، جا به جایی خارجی کشکک و چرخش داخلی ران از جمله تاثیرات ناهنجاری زانوی ضربدری در بخش های دیستال و پروگزیمال زانو است. افراد مبتلا به زانوی ضربدری طوری می ایستند که یکی از زانو ها (معمولا زانوی راست) خمیده و زانوی پای دیگر به حالت هایپر اکستنشن است؛ بنابراین برای این که پاها کنار یکدیگر قرار گیرند زانو ها بر روی یکدیگر واقع می شوند. این حالت در زنان شایع تر از مردان است. در عارضه زانوی ضربدری فرد مبتلا، به تدریج روی لبه داخلی پا فشار بیشتری وارد می کند که در این حالت به صورت ثانویه قوس طولی داخلی کف پا کم می شود وعارضه کف پای صاف نیز به وجود می آید.

 

علل و دلایل  زانو ضربدری

ممکن است یکی یا چند مورد از دلایل زیر در بروز زانو ضربدری موثر باشد: 

  • عدم هماهنگی در صفحه رشد کودک یا ضربه وارده به صفحه رشد
  • چاقی یا اضافه وزن در کودکان
  • زود راه افتادن کودک و ضعف عضلات
  • شکستگی سطوح مفصلی
  • اسیب های حاد و مزمن لیگامانی مفصل زانو
  • رشد بیش از حد کندیل داخلی نسبت به کندیل خارجی
  • عوامل وراثتی
  • کاهش زاویه بین سر و گردن استخوان ران با تنه آن
  • بیماری نرمی استخوان (راشیتیسم)
  • آسیب یا عفونت در زانو
  • کمبود شدید ویتامین D  و کلسیم
  • آرتریت در زانو

 

در مرکز حرکات اصلاحی نجف آباد با ارزیابی بیماران و تشخیص علت ناهنجاری ژنووالگوم بهترین روش درمان زانوی ضربدری به بیماران معرفی می شود.

 

عوارض زانو ضربدری

  • ابتلا به آرتروز زودرس زانو، به علت تحمل فشارهای مضاعف توسط مفصل زانو
  • تغییر محل مرکز ثقل بدن، به دلیل تراز نبودن و تقسیم فشار نابرابر در پاها
  • در رفتگی مکرر استخوان کشکک به دلیل تمایل این استخوان به سمت خارج
  • بروز عوارض ثانویه مانند عارضه‌ ی صافی کف پا و تغییر شکل انگشتان پاها
  • احساس درد در ناحیه داخلی و خارجی زانو، قوزک پا و ران
  • خستگی زودرس و ناتوانی در انجام پیاده ‌روی‌ها طولانی
  • افزایش ساییدگی مفصل زانو هنگام راه‌ رفتن
  • ناتوانی در انجام برخی فعالیت‌ های ورزشی
  • تورم، خشکی و عدم انعطاف ‌پذیری مفاصل
  • ناتوانی در راه‌ رفتن در مراحل پیشرفته بیماری
  • کوتاهی قد و ظاهر ناخوشایند پاها
  • افزایش آسیب ‌پذیری مفصل زانو
  • لنگیدن و تغییر الگوی راه‌ رفتن و ساییده شدن زانو ها به یکدیگر حین راه رفتن
  • احساس درد در نواحی خلفی ساق و قدامی زانو
  • تمایل به نشستن قورباغه ای (w) به ویژه در کودکان
  • تمایل کشکک ها به خارج و احتمال بروز نیمه دررفتگی در کشکک
  • راه رفتن روی لبه داخلی پا و ساییدگی بخش داخلی کف کفش
  • افزایش فاصله عرضی پاها از یکدیگر در هنگام راه رفتن و ایستادن
  • کوتاهی تاندون آشیل (چنانچه تاندون آشیل کوتاه باشد، فرد با پای چرخیده به خارج راه می رود)
  • مینیسک های خارجی پا به دلیل کاهش فضای مفصلی در ناحیه خارجی زانو در معرض آسیب پذیری و فشردگی قرار می گیرند
  • بر اثر فشار وارد بر بخش داخلی زانو و مچ پا به ترتیب لیگامان های جانبی داخلی زانو و لیگامان دلتویید دچار کشیدگی می شود
  • در طولانی مدت اعمال بار ناشی از وزن بدن در زمان راه رفتن، دویدن و ایستادن که بر قسمت داخلی پا وارد می شود سبب افت قوس طولی پا و ایجاد صافی کف پا می شود

 

در مرکز کاردرمانی نجف آباد با ارزیابی دقیق و اقدام به موقع جهت درمان ، عوارض ناشی از زانوی ایکس را برای بیماران به حداقل می رساند.

 

آسیب شناسی

در زانوی ضربدری جانب داخلی سطوح مفصلی زانو تحت کشش قرار می گیرند و سطوح خارجی مفصل فشرده می شوند. همچنین بخش جانبی وزن بیشتری را تحمل می کند و نیروی فشاری مداوم و طولانی مدت ناشی از وزن، غضروف مفصلی نواحی تحت فشار را در معرض تخریب قرار می دهد. گاهی می توان علائم ناشی از التهاب مفصل را در رادیوگرافی مشاهده کرد.

زانو پرانتزی قابل پیشگیری نیست، اما با توجه به نوع و شدت ناهنجاری و زمان شروع درمان ، می تواند به طور نسبی یا کامل درمان شود.  

 

شدت زانوی ضربدری

در عارضه ژنو والگوم فاصله میان قوزک های پا اندازه گیری می شود چنانچه این فاصله حدود 2/5 سانتی متر باشد زانو ضربدری از نوع درجه یک است اما اگر بین 2/5 تا 5 باشد درجه 2 و اگر فاصله میان قوزک ها 5  تا 7/5 سانتی متر باشد درجه سه و اگر بیش از 7/5 سانتیمتر باشد زانو پرانتزی درجه چهار گفته می شود.

 

تشخیص زانوی ضربدری

هنگامی که ژنو والگوم یا زانوی ضربدری در یک کودک بزرگتر یا بزرگسال وجود دارد، مهم است که علت زمینه ای آن بررسی شود، چرا که یک بیماری استخوانی یا آرتریت نیاز به درمان دارد.  درمانگر ( کاردرمان ، فیزیوتراپ ، یا ارتوپد ) در مورد سابقه بیماری خانوادگی ، وجود درد و محل و زمان دقیق درد سوالاتی می پرسد. هم چنین در طول معاینه فیزیکی، نحوه ایستادن و راه رفتن شما نیز بررسی خواهد شد.

مرکز حرکات اصلاحی  امید نجف اباد جهت بررسی علت اولیه ناهنجاری ژنووالگوم شما را ارزیابی می کند زیرا علت مشخص خواهد کرد که چه درمانی برای اصلاح بیماری لازم است.

 

کارشناسان مرکز حرکات اصلاحی امید نجف آباد در ارزیابی موارد زیر را بررسی می کنند:

  • تراز و هم راستا بودن زانو ها هنگام ایستادن
  • چگونگی راه رفتن و قدم برداشتن فرد
  • اندازه‌ گیری طول پاها جهت دریافت این که آیا طول‌ پاها متفاوت است یا خیر
  • بررسی الگوی کفی ناهموار در کف کفش فرد
  • در برخی موارد، متخصص حرکات اصلاحی ممکن است برای معاینه ساختار استخوان، MRI  یا اشعه X را انجام تجویز کند.

 

درمان زانوی ضربدری

به طورکلی الگوی تغییرات مفصل زانو در کودکان  به این شکل است که از بدو تولد تا حدود دو سالگی زانوی ایکس دارند. سپس زانو ها کمی صاف می‌ شوند و مجددا حدود سه سالگی ضربدری می‌ شوند.  زانوهای ضربدری تا چهار سالگی ادامه خواهند داشت و کم‌ کم صاف می‌ شوند. جنسیت و تفاوت‌ های نژادی در شدت و مدت ضربدری‌ بودن زانو ها تاثیر دارد.

پاهای ضربدری همیشه یک مرحله از رشد نیست و گاهی به عنوان یک عارضه جدی در نظر گرفته می ‌شود. وقتی که این حالت زانوها تا پس از چهار سالگی ادامه یابد یا در بزرگسالان بروز کند، به عنوان یک عارضه شناخته می‌ شود و باید تحت درمان قرار گیرد. این عارضه ممکن است به دلیل داشتن زمینه ژنتیکی یا یک بیماری زمینه‌ای بروز یابد. برای درمان ابتدا باید علت بروز زانوی ایکس مشخص شود.

 

انواع زانو ضربدری

بر همین اساس زانوی ضربدری به دو دسته مختلف تقسیم می‌شود  .

زانوی ضربدری فیزیولوژیک نوع اول و مرحله‌ ای طبیعی از رشد کودکان است و  زانوی پاتولوژیک نوع دوم است که در اثر بیماری‌ هایی مانند راشیتیسم، شکستگی قبلی استخوان درشت نی یا دیسپلازی چندگانه اپی‌فیزیال، بروز می ‌یابد.

 

روش های درمان زانو ضربدری

در صورتی که دفورمیتی و تغییر شکل پاها در مراجعه کننده خفیف باشد و به دلیل ضعف و عدم تعادل عضلات باشد ، با روش های درمانی غیر تهاجمی مانند حرکات اصلاحی و تمرینات ورزشی برای زانوی ضربدری درمان می ‌گردد. در موارد دفورمیتی شدید و غیر قابل اصلاح، از عمل جراحی برای درمان استفاده می‌ کنند. درمان زانوی ضربدری بستگی به علت اصلی ، شدت بیماری و سن بیمار دارد.

گزینه های درمانی برای زانوی ضربدری به شرح زیر است:

 

1- دارودرمانی و مکمل ها

در صورتی که زانوی ضربدری در یک کودک ناشی از یک بیماری متابولیک مثل کمبود ویتامین دی باشد با دارودرمانی می توان به درمان زانوی ضربدری کمک کرد.

 

2- فیزیوتراپی ، کاردرمانی و حرکات اصلاحی زانو ضربدری

در صورتی که شدت بیماری خفیف باشد می توان با انجام برخی حرکات کششی و ورزشی به بهبود وضعیت زانو کمک کرد . در مواردی هم نیاز به الکترو تراپی می باشد.  حرکات کششی و ورزش می توانند موجب تقویت ماهیچه های پا و بهبود ساختار زانو شوند.

کاردرمان ، حرکات ورزشی خاصی را بر اساس شرایط بیمار، به او آموزش می دهد.  برای اکثر افراد مبتلا به زانوی ضربدری، ورزش می تواند به تنظیم مجدد و تثبیت زانوهای آن ها کمک کند.

 

مرکز حرکات اصلاحی نجف آباد با تجویز تمرینات اصلاحی زانو ضربدری به بیماران در درمان زانو ضربدری کمک می نمایند .

 

3- اصلاح عادات رفتاری غلط

مثل نشستن قورباغه‌ ای ‌شکل، این نوع نشستن حتما باید در کودکان رفع شود؛ چرا که در طولانی مدت باعث انحراف زانو ها به داخل می‌ شود، به جای آن بهتر است که چهار زانو بنشیند.

4- کاهش وزن

وجود وزن بیش از حد در شخص، می ‌تواند یک عامل مؤثر در ایجاد زانوی ضربدری باشد زیرا فشار اضافی را روی پاها و زانو ها ایجاد می‌ کند که می ‌تواند باعث بد تر شدن ناهنجاری زانو ها شود.

 

حرکات اصلاحی زانو ضربدری

کارشناس حرکات اصلاحی یا کاردرمانی ، پس از ارزیابی شرایط و در صورتی که زانوی ضربدری ناشی از وزن بالای بیمار باشد، با توصیه کاهش  و برداشتن وزن اضافی از روی زانو ها  به اصلاح وضعیت کمک می کند.

 

5- استفاده از آتل زانو

اگر طول پاهای شما در نتیجه عارضه زانوی ضربدری نابرابر است، آتل به منظم کردن راه رفتن شما کمک می کند.

 

درمان زانو ضربدری

 

6- کفش یا کفی طبی

کفی ‌های طبی قالب‌ هایی هستند که در کفش قرار می ‌گیرند تا به کمک آن بتوان به راه رفتن شخص یا نحوه برخورد پای فرد به زمین هنگام راه رفتن یا دویدن کمک کرد. این امر به ویژه برای افرادی که دارای کف پای صاف یا پاهای نابرابر بسیار مفید است.

در مرکز کاردرمانی نجف آباد با بررسی وضعیت پاهای بیماران ، در صورت ضرورت کفش و کفی طبی جهت کمک به درمان افراد مبتلا به زانوی ایکس تجویز می شود.

 

7- جراحی زانوی ضربدری

هنگامی که زانوی ضربدری پیشرفته است، یا زمانی که ورزش برای تسکین درد و تثبیت زانوی بیمار کافی نیست، پزشک متخصص ارتوپد ممکن است انجام عمل جراحی را توصیه کند. معمولاً آخرین گزینه درمانی برای بیمار مبتلا به زانوی ضربدری جراحی است.

 

درمان جراحی زانو ضربدری

 

شیوه جراحی زانوی ضربدری چگونه است؟

برای افراد جوان تر، یک صفحه فلزی کوچک که در زانوی آن ها قرار می گیرد می تواند به رشد استخوان در آینده کمک کند. این روش جزئی جراحی رشد هدایت شده نامیده می شود.  هنگامی که رشد استخوان اصلاح شد، صفحه برداشته می شود. بزرگسالان ممکن است از جراحی استئوتومی بهره مند شوند. در این جراحی از صفحات فلزی دائمی برای هم تراز نگه داشتن استخوان ها استفاده می شود. این امر می تواند استخوان های پای شما را تنظیم کند. جراحی تعویض مفصل زانو نیز یک گزینه برای افراد مسن است.

 

ژنووالگوم زانو

از آن جایی که جراحی یک روش تهاجمی و سخت برای درمان زانو ایکس است در مرکز کاردرمانی نجف آباد با استفاده از تمرینات اصلاحی هدفمند به درمان بیماران پرداخته می شود که تا حد امکان نیاز به جراحی به حداقل برسد.